Amatör veya profesyonel kayak yapan spor tutkunlarının % 70 i basit, % 10 u ciddi yaralanmalar geçirmektedir. Bu yaralanmaların % 45- 54.7 si alt ekstremite, %14-27 si üst ekstremite, %11-20 si baş boyun, , %2-5 i omurga yaralanmalarıdır. Yaralanma geçiren sporcuların ortalama yaşı 30,3 (24-39) olarak bildirilmektedir. Kadın ve erkeklerde benzer oranda yaralanma görülür. Erkeklerde risk alma oranı yüksek olması nedeniyle daha ciddi yaralanmalara rastlanır. Sıklıkla tercih edilen 6 farklı kayak disiplini bulunmaktadır. Bunlar; Alpin, Kros, Atlama, Nordik, Serbest Stil ve Snowboard olarak ayrılıyor. Alpine ve snowboard bunlardan en bilinenleridir.
Kayak yaparken sporun doğası gereği diz yaralanmaları çok sık meydana geliyor. Diz yaralanmaları %30-35 oranında görülmektedir. . Dizin en sık hasar gören kısımları, uyluk kemiğinizi (femur) diz ekleminizdeki kaval kemiğinize (tibia) bağlayan ACL-PCL ve MCL-LCL bağlarıdır. Çapraz bağ yaralanmalarına sıklıkla menisküs yırtıkları da eşlik eder ve cerrahi gerektiren yaralanmalar oluşur.
Eğer kayağınızı kayak botunuza bağlayan bağ çözülmezse, vücut ağırlığınız ve hızınız kayağınızın ucunda çok fazla enerji oluşmasına neden olur. Kayağınızın uzunluğu bir kaldıraç gibi hareket ederek dizinizi bükülmeye zorlar ve potansiyel olarak ciddi kemik ve bağ hasarına neden olur.
Diz Yaralanma Mekanizması
Valgus-dış dönüş mekanizmasının en yaygın olanı olduğu rapor edilmiştir ve kayak ön kısmının iç kenarının kara takılmasıyla öne doğru düşmeyi içerir. Bu, tibianın abduksiyon ve dış rotasyonuna neden olur, diz etrafında bir valgus kuvveti oluşturur ve kayak, torku maksimuma çıkarmak için bir kaldıraç görevi görür. Bu mekanizma eş zamanlı bir MCL yaralanmasına neden olabilir. Diğer çalışmalarda ise “phantom foot” mekanizmasının ön çapraz bağ yaralanmasının en yaygın nedeni olduğu tespit edilmiştir.
Kayak kazaları ayrıca alt bacaklarda, ayak bileklerinde ve ayaklarda kırılmalara ve kırılmalara neden olabilir. Kırıklar içerisinde en sık el bileği kırıkları ve tibia kırıkları görülmektedir. Beyin yaralanmaları kayakla ilişkili en yaygın ciddi travmatik yaralanmadır ve ölüm oranı en yüksek olan yaralanmadır. Kayakla ilişkili kafa yaralanmalarının %22 ila %42’sinde bilinç bozuklukları veya beyin sarsıntısı belirtileri rapor edilmiştir. Özellikle, kask kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte kafa yaralanmaları ve potansiyel olarak ciddi kafa yaralanmaları (PSHI) vakaları azalmıştır. Kafa yaralanmalarının en sık nedeni düşme olup bunu kayak yüzeyi dışında bir cisimle çarpışma takip etmektedir ve bu durum kafa yaralanmalarının %23,1 ila %42,5’ine neden olmaktadır.
Kayak yaparken kazalara genellikle şunlar neden olur:
- Kötü kondisyon
- Isınmadan spora başlamak
- Yeterli kayak dersi almamak
- Hem pistlerde hem de telesiyejlerde güvenlik kurallarının yanlış anlaşılması veya dikkate alınmaması
- Pist dışına çıkmak gibi çok fazla veya büyük risk almak
- Kötü karar-kararsız kalmak
- Yanlış, uyumsuz veya hasarlı kayak ekipmanı
- Çarpışmalar
Kayakçı başparmağı ( UCL kopması)
Snowbordçu kırığı (ayak bileği- talus kırığı)
Yaralanmalardan korunma yolları neler?
Uygun Ekipman Kullanın
Sıcaklık ve koruma için birkaç kat hafif, bol, suya ve rüzgara dayanıklı giysiler giyin. Katmanlama, vücudunuzun sürekli değişen sıcaklığına uyum sağlamanıza olanak tanır.
Kayak yapmadan önce her kayağın bağlanmasını kontrol edin. Bağlamalar boyunuza, kilonuza ve kayak yeteneğinize göre uygun şekilde ayarlanmalıdır.
Gözlük ve kask gibi uygun koruyucu giysiler kullanın. Kasklar spora özeldir, bisiklet kaskı takmayın. Kayak kaskı takılmalıdır.
Güvenli Bir Ortam Sağlayın
İşaretli patikalarda kalın ve potansiyel çığ alanlarından kaçının.
Kayak pistlerindeki kayalara ve buz parçalarına dikkat edin.
Yaklaşan fırtınalar ve şiddetli sıcaklık düşüşleriyle ilgili uyarılara dikkat edin. Buzlu koşullar, derin kar, toz ve ıslak kar için ayarlamalar yapın.
Yaralanmalara Hazır Olun
Kayakçılar partnerleriyle birlikte kayak yapmalı ve birbirlerinin görüş alanı içinde kalmalıdır. Partnerinizin önüne geçerseniz durun ve bekleyin.
Siz veya yanınızdaki herhangi biri hipotermi veya donma yaşıyorsa derhal sığınağa ve tıbbi yardıma başvurun. Yaralanmalar olması durumunda herkesin yardım almak için uygun prosedürlerden haberdar olduğundan emin olun.
